Liệu máy bay không người lái và trò chơi điện tử có thể giúp kiểm soát bệnh sốt rét?

Quá trình phòng chống bệnh sốt rét, một trong những căn bệnh truyền nhiễm gây chết người nguy hiểm nhất lịch sử loài người, đã có những bước tiến quan trọng. Nhân dịp Ngày Quốc tế Phòng Chống Bệnh Sốt Rét 2019, tổ chức Y tế Thế giới (WHO) đã công bố những nỗ lực toàn cầu dựa trên sức mạnh của công nghệ và sức sáng tạo của con người nhằm mục đích đẩy lùi bệnh sốt rét tại các khu vực chịu tác động xấu bởi căn bệnh này.

Là một trong những người đương đầu với cuộc chiến này trong nhiều năm, những nỗ lực của chúng tôi đã được ghi nhận bởi giải thưởng dành cho Chương trình Chung Tay Cùng Học Sinh Phòng Chống Bệnh Sốt Rét. Chúng tôi cũng đang nỗ lực trong việc sử dụng máy bay không người lái là một phương tiện tiện lợi để vận chuyển thuốc và các thiết bị y tế đến với các khu vực vùng sâu vùng xa ở tiểu vùng sông Mekong tại khu vực Đông Nam Á – nơi được ghi nhận ngày càng có nhiều ca mắc bệnh sốt rét kháng thuốc trong suốt 15 năm qua.

Trong năm 2016, 91 quốc gia đã báo cáo có đến 5 triệu ca mắc bệnh sốt rét so với năm trước đó và bên cạnh đó, tổ chức Y tế Thế giới cũng đã chỉ ra rằng không có bất cứ sự tiến triển nào trong việc phòng chống và chữa trị bệnh sốt rét trong giai đoạn 2015 – 2017. Báo cáo cũng đưa ra ước tính có đến 435.000 người chết do bệnh sốt rét trong năm 2017, và điều đáng buồn là con số này dường như không thay đổi so với năm 2016.

Sốt rét là một bệnh truyền nhiễm phức tạp. Ký sinh trùng gây ra bệnh được truyền cho con người thông qua vết cắn của muỗi Anopheles. Ký sinh trùng xâm chiếm và phá hủy các tế bào hồng cầu, gây ra các triệu chứng đột ngột như sốt, mệt mỏi, đau đầu, run rẩy và nôn mửa. Bệnh có thể dẫn đến thiếu máu nặng, co giật, hôn mê, suy thận và thậm chí tử vong.

Muỗi mang ký sinh trùng rất khó diệt trừ khỏi các khu định cư của con người, đặc biệt là ở các khu vực nghèo khó và bị cô lập. Trong số những ngôi làng ở khu vực vùng sâu vùng xa và các cụm dân cư sống du canh du cư (hoặc du mục), thì hệ thống chẩn đoán và điều trị tại nơi dân cư cư trú là điều hết sức quan trọng.

5 quốc gia trong tiểu vùng sông Mekong bao gồm Lào, Cam-pu-chia, Myanmar, Thái Lan và Việt Nam được biết đến là những khu vực rất khó tiếp cận vào mùa mưa và đây cũng là nơi có tỉ lệ kháng thuốc cao đối với bệnh sốt rét.

Đây chính là nguyên do Sanofi đã hợp tác cùng với một công ty chuyên sản xuất thiết bị không người lái -  Atechsys và cùng với sự hỗ trợ chặt chẽ từ các tổ chức phi chính phủ và chính quyền địa phương, để phát triển một hệ thống sử dụng thiết bị không người lái làm phương tiện vận chuyển được gọi là Faster2Care. Đây là một hệ thống dễ sử dụng, dễ triển khai và đặc biệt là có tính hiệu quả cao về chi phí.

“Ở thời điểm hiện tại, dự án này đang được triển khai ở mức độ thử nghiệm trên khái niệm. Các chuyến bay thử nghiệm đang được triển khai tại Pháp và rất tiếc vẫn chưa đến được với các khu vực sông Mekong.” – ông François Desbrandes, Phó Giám đốc của Nhóm Chuyên Trách Về Các Chương Trình Liên Quan Đến Bệnh Sốt Rét tại Sanofi.

Ông cũng cho biết thêm – “Các chủng sốt rét khác nhau đang có những phản ứng với thuốc cũng như các tổ hợp thuốc điều trị bệnh sốt rét và tình hình ngày càng trở nên nghiêm trọng hơn. Thiết bị không người lái có thể giúp hoàn thiện các chuỗi cung ứng thuốc đủ nhanh để cải thiện các nỗ lực ngăn chặn các chủng tệ nhất phát triển và lây lan sang các quốc gia khác. Nó cũng sẽ giúp cung cấp khả năng thực hiện các chuyến bay nhanh nhằm mang đến những phương pháp điều trị khác nhau và từ đó giúp giảm dữ trữ thuốc tại cơ sở và tránh lãng phí.”

Ông cũng cho biết thêm tính hiệu quả về chi phí cũng như sự đơn giản, tiện lợi đang là những ưu tiên hàng đầu trong thời điểm hiện tại. Nhỏ, gọn, với hình dáng tương tự như máy bay trực thăng, thiết bị không người lái sẽ vận chuyển và thả những kiện hàng dưới 2kg bằng dù nhẹ nhàng và tiện lợi hơn là phải tìm điểm để cất cánh và hạ cánh để mang hàng hóa đến địa điểm mục tiêu như khi sử dụng máy bay trực thăng thực thụ. “Do đó, việc sử dụng thiết bị không người lái sẽ an toàn hơn đối với thiết bị và quan trọng hơn là an toàn đối với cư dân nơi nhân hàng hóa. Bên cạnh đó, việc sử dụng thiết bị này cũng sẽ không đòi hỏi việc phải huấn luyện phi công bay và các vấn đề bay có liên quan”.

Tiếp cận cư dân tại các khu vực khó khăn này đã và đang là một rào cản cần phải phá vỡ, tuy nhiên, một vấn đề khó khăn hơn đó chính là nhận thức. Và đó chính là nguyên nhân tại sao chúng tôi đang xây dựng một chương trình nhắm đến thế hệ kế tiếp. Trẻ em thường là những bệnh nhân bị căn bệnh này tấn công nhiều nhất, và theo thống kê của WHO thì cứ 2 phút trên thế giới, có một trẻ em tử vong vì bệnh sốt rét.

“Trẻ em luôn là những nạn nhân đầu tiên của bệnh sốt rét” - Isabelle Villadary, Trưởng Nhóm Chuyên Trách về các chương trình liên quan đến Bệnh Sốt Rét tại Sanofi. Tuy nhiên, bà cũng cho biết rằng trẻ em sẽ là những đại sứ tốt nhất để truyền tải thông điệp về việc thay đổi hành vi nhằm giúp phòng chống bệnh sốt rét. “Trẻ em là những nhân tố giúp gắn kết cộng đồng trong việc ngăn chặn và nâng cao nhận thức về bệnh sốt rét.”

Nắm bắt điều này, Sanofi đã phát động chương trình Chương trình Chung Tay Cùng Học Sinh Phòng Chống Bệnh Sốt Rét vào năm 2008 tại Bờ Biển Ngà. Từ đó đến nay, chương trình đã được nhân rộng ra 17 quốc gia tại khu vực Cận Sa Mạc Sahara.

Trong khuôn khổ chương trình này, chúng tôi đã cung cấp MOSKI KIT® đến các trường học tại các quốc gia này. Bộ tài liệu này được phát triển dưới sự hợp tác với các chương trình quốc gia về phòng chống và kiểm soát bệnh sốt rét. Bộ tài liệu này giúp trẻ nhận thức về bệnh sốt rét đồng thời nâng cao sự hiểu biết về cách thức phòng ngừa, chẩn đoán và điều trị bệnh.